Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın kayıtlarına göre, 18 Nisan itibarıyla 73'e ulaşan siyasi partilerden Muhafazakar Yükseliş Partisi, Türkiye İşsizler ve Emekçiler Partisi ile Vatan ve İstiklal Partisi yıl içinde siyasi hayatlarına başladılar.
Geçen yıl kurulan partiler Hak ve Adalet Partisi "HAP", Doğuş ve Aydınlık Partisinin "DAP", kısaltmalarını kullanırken, bu yılın başında kurulan Vatan ve İstiklal Partisinin kısaltma olarak "V.İ.P."i kullanması dikkati çekiyor.
Avrupa’da 19. yüzyılın ortalarına kadar siyasi partiler hukukun düzenleme alanının dışında tutulmuş bu tarihten sonra liberalizmin etkisiyle dernek statüsünde hukukun düzenleme alanına girmeye başlamıştır.
Siyasi partilere anayasal düzeyde yer verilmesi ikinci Dünya Savası sonrası Batı Avrupa’da ortaya çıkan faşist yönetimlere karşı liberal demokrasiyi koruma çabasından doğmuştur. Siyasal partilerin Anayasa ile güvence altına alınması yaşanan diktatörlüklerin tasfiyesi sonrası yeniden demokrasiyi kurma çabalarının sonrasına denk gelmektedir. Bu kapsamda faşist bir yönetimden sonra ilk kez İtalya’da 1947’de başlayan anayasal düzenleme uygulaması, 1949 Bonn Federal Almanya Anayasası ile devam etmiş, daha sonra Türkiye, Yunanistan, Portekiz ve İspanya örnekleri görülmüştür.
Türkiye’de ilk Osmanlı-Türk Anayasası kabul edilen 1876 tarihli Kanuni Esasi’de dernek kurma özgürlüğü dâhil partilere ilişkin bir düzenleme yer almamıştır. Kanuni Esasi’de 1909 yılında yapılan değişiklikler sonrası dernek kurma özgürlüğü tanınmış ve bu tarihten sonra yasal çerçevede ilk partiler ortaya çıkmaya başlamıştır.
II. Meşrutiyetin ilanı ile yasal çerçevede ilk parti İttihat ve Terakki Cemiyeti (1908) kurulmuştur. Daha sonra Ahrar Fırkası, Fedakaran-ı Millet, Osmanlı Demokrat Fırkası, İttihad-ı Muhammedi Fırkası, Islahat-ı Esasiye-i Osmaniye Fırkası, Ahali Fırkası, Hürriyet ve İhtilaf Fırkası ve Osmanlı Sosyalist Fırkası bu dönemde kurulan partilerdir.
II. Meşrutiyetle başlayan çok partili düzene 23 Ocak 1913’de Bab-ı Ali baskını sonucunda iktidarı ele geçiren İttihat ve Terakki partisi tarafından son verilerek tek parti dönem başlatılmıştır. Bu dönemde diğer partililer özellikle komünist ve sosyalistler İstanbul’dan sürülmüşlerdir. İttihat ve Terakki Osmanlı İmparatorluğunun I. Dünya Savasında mağlup olması sonrası 14 Kasım 1918 tarihinde kendini fesih kararı almıştır. Partinin feshinden sonra cumhuriyetin kuruluşuna kadar 1918-1922 yılları arasında meclis dışında 15 siyasal parti kurulmuştur. Bunlardan birisi de Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkasıdır.
Cumhuriyetin ilk anayasası olan 1924 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nda da sadece dernek kurma özgürlüğüne yer verilmiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra Halk Fırkası adıyla kurulan ve 1935 tarihinde Cumhuriyet Halk Fırkası adını alan parti 1945 yılına kadar tek parti rejimini sürdürmüştür. Bu dönemde 1925’de Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası ve 1930’da Serbest Cumhuriyet Fırkası şeklinde iki parti kurma denemesi olmuştur. Ancak bu partilerin ömrü kısa olmuştur. 1946 Cemiyetler Yasasında yapılan değişiklik sonrası çok partili döneme geçilmiş ve 1945’de Milli Kalkınma Partisi, 1946’de Demokrat Parti ve 1948 tarihinde Millet Partisi kurulmuştur.
Türkiye’de siyasi partilerin hukuki niteliği, tarihsel yönden ele alındığında görülmektedir ki, 1960 Anayasası’na kadar “dernek” kabul edilen Türk Siyasi partilerine Anayasal temel ilk kez 1961 Anayasası ile kazandırılmış, en geniş düzenleme de 1982 Anayasası’nda yapılmıştır.Parti Adı | Kısaltma | Kuruluş Tarihi | Genel Başkanı |
Millet Partisi | MİLLET | 22 Mart 1984 | Aykut Edibali |
Demokratik Sol Parti | DSP | 14 Kasım 1985 | Masum Türker |
İşçi Partisi | İP | 2 Mart 1992 | Doğu Perinçek |
Cumhuriyet Halk Partisi | CHP | 9 Eylül 1992 | Kemal Kılıçdaroğlu |
Türkiye Sosyalist İşçi Partisi | TSİP | 3 Ocak 1993 | Turgut Koçak |
Milliyetçi Hareket Partisi | MHP | 24 Ocak 1993 | Devlet Bahçeli |
Büyük Birlik Partisi | BBP | 29 Ocak 1993 | Mustafa Destici |
Liberal Demokrat Parti | LDP | 26 Temmuz 1994 | Cem Toker |
Özgürlük ve Dayanışma Partisi | ÖDP | 22 Ocak 1996 | Alper Taş |
Emek Partisi | EMEP | 25 Kasım 1996 | Selma Gürkan |
Devrimci Sosyalist İşçi Partisi | DSİP | 25 Nisan 1997 | Şevket Doğan Tarkan |
Alternatif Parti | ALPARTİ | 23 Ekim 1998 | Süleyman Yağcıoğlu |
Gönül Birliği Yeşiller Partisi | GBYP | 3 Kasım 2000 | Eşref Yazıcıoğlu |
Saadet Partisi | SAADET | 20 Ağustos 2001 | Mustafa Kamalak |
Adalet ve Kalkınma Partisi | AK PARTİ | 14 Ağustos 2001 | Recep Tayyip Erdoğan |
Bağımsız Türkiye Partisi | BTP | 25 Eylül 2001 | Haydar Baş |
Türkiye Komünist Partisi | TKP | 11 Kasım 2001 | Yaşar Çelik |
Hak ve Özgürlükler Partisi | HAKPAR | 11 Şubat 2002 | Kemal Burkay |
Yurt Partisi | YP | 14 Mart 2002 | Sadettin Tantan |
Genç Parti | GP | 10 Temmuz 2002 | Cem Cengiz Uzan |
Bağımsız Cumhuriyet Partisi | BCP | 24 Temmuz 2002 | Mümtaz Soysal |
Sosyalist Demokrasi Partisi | SDP | 28 Ağustos 2002 | Rıdvan Turan |
Sağduyu Partisi | SADP | 4 Eylül 2002 | Mehmet Yücel Ağargün |
Ayyıldız Partisi | AYYILDIZ | 3 Eylül 2003 | Serap Gülhan |
Emekçi Hareket Partisi | EHP | 5 Ocak 2004 | Sibel Uzun |
Halkın Yükselişi Partisi | HYP | 16 Şubat 2005 | Ragıp Önder Günay |
Müdafaai Hukuk Hareketi Partisi | MHHP | 24 Nisan 2006 | Turgut Akcan |
İşçi Kardeşliği Partisi | İKP | 15 Haziran 2006 | Mehmet Şadi Ozansü |
Türkiye Müdafaa-i Hukuk Partisi | TMHP | 7 Ağustos 2006 | Mahmut Yılbaş |
Güçlü Türkiye Partisi | GTP | 9 Ekim 2006 | Murat Türkmen |
Katılımcı Demokrasi Partisi | KADEP | 20 Aralık 2006 | Şerafettin Elçi |
Demokrat Parti | DP | 27 Mayıs 2007 | Gültekin Uysal |
Doğru Yol Partisi | DYP | 28 Mayıs 2007 | Çetin Özaçıkgöz |
Yüce Diriliş Partisi | YÜCE DİRİ-P | 16 Nisan 2007 | Sezai Karakoç |
Devrimci İşçi Partisi | DİP | 7 Eylül 2007 | Sungur Savran |
Ebedi Nizam Partisi | ENP | 30 Kasım 2007 | Bekir Sıtkı Karaduman |
Hak ve Eşitlik Partisi | HEPAR | 4 Eylül 2008 | Osman Pamukoğlu |
Barış ve Demokrasi Partisi | BDP | 2 Mayıs 2008 | Selahattin Demirtaş-Gültan Kışanak |
İşçilerin Sosyalist Partisi | SOSYALİSTPARTİ | 17 Kasım 2008 | Mustafa Kahya |
Hak ve Hakikat Partisi | HAKPARTİ | 29 Temmuz 2008 | Dursun Güneş |
Alternatif ve Değişim Partisi | ALPARTİ | 17 Kasım 2008 | Mustafa Reşit Burkan |
Türkiye Hümanist Partisi | THP | 11 Haziran 2009 | Bilinmiyor |
Güçlenen Türkiye Partisi | GÜTÜP | 12 Eylül 2009 | Hüseyin Özkaraman |
Ergenekon Partisi | ERPARTİ | 15 Ocak 2010 | Bilinmiyor |
Ezilenlerin Sosyalist Partisi | ESP | 5 Şubat 2010 | Figen Yüksekdağ |
Türkiye İşçi Partisi | TİP | 8 Şubat 2010 | Necdet Senger |
Milliyetçi ve Muhafazakar Parti | MMP | 2 Mart 2010 | Ahmet Zeki Arslan |
Türkiye İşçi Köylü Partisi | TİKP | 18 Haziran 2010 | İsmail Durna |
Ulusal Parti | ULUSAL | 15 Mart 2010 | Gökçe Fırat Çulhaoğlu |
Esnaf ve Çiftçi Partisi | EÇP | 30 Aralık 2010 | Fatma Türkan Sürmeli |
Sosyal Demokrat Parti | SODEP | 11 Nisan 2011 | Hüseyin Ergün |
Birlik ve Huzur Partisi | BHP | 19 Eylül 2011 | Emanullah Gündüz |
Devrimci Halk Partisi | DEV-PARTİ | 28 Eylül 2011 | Mehmet Ömer Gürcan |
Milliyetçi Türkiye Partisi | MTP | 24 Kasım 2011 | Ahmet Yılmaz Büyükekmekçi |
Özgürlük ve Sosyalizm Partisi | ÖSP | 21 Aralık 2011 | Bilinmiyor |
Engelsiz Türkiye Partisi | ETP | 28 Aralık 2011 | Muharrem Parmaksız |
Toplumcu Kurtuluş Partisi | TKP-2 | 7 Şubat 2012 | Murat Nergiz |
Adaletçi Kurtuluş Partisi | AKP | 27 Şubat 2012 | Bilinmiyor |
Güven Parti | GP | 8 Mart 2012 | Güven Özen |
Milli Demokrat Halkın Partisi | MDHP | 5 Nisan 2012 | Yusuf Erikel |
Hak ve Adalet Partisi | HAP | 27 Nisan 2012 | Yiğit Zeki Öztürk |
Doğuş ve Aydınlık Partisi | DAP | 15 Mayıs 2012 | Bilinmiyor |
Halkın Kurtuluş Partisi | HKP | 15 Haziran 2012 | Nurullah Ankut |
Halkların Demokratik Partisi | HDP | 15 Ekim 2012 | Bilinmiyor |
Büyük Anadolu Diriliş Hareketi Partisi | BADHP | 20 Kasım 2012 | Sabri Örnek |
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi | YSGP | 30 Kasım 2012 | Arif Ali Cangi |
Türk Birliği Partisi | TBP | 7 Kasım 2012 | Hurşit Yiğit |
Hür Dava Partisi | HÜDA PAR | 19 Aralık 2012 | Mehmet Hüseyin Yılmaz |
Vatan ve İstiklal Partisi | VİP | 23 Ocak 2013 | Bilinmiyor |
Muhafazakâr Yükseliş Partisi | MYP | 8 Şubat 2013 | Ahmet Reyiz Yılmaz |
Haberin Kategorisi Ansiklopedik Bilgi /
Güncel Haber /
Siyaset
konu Başlığı Türkiye de Kaç Tane Siyasi Parti Var, Kısaltmaları ve Kuruluş Yılları . Bu haberi paylaşacağınız URL http://haber-suyu.blogspot.com/2013/05/turkiye-de-kac-tane-siyasi-parti-var.html. Teşekkür ederiz
Ditulis oleh:
MemurSite.Com -
Belum ada komentar untuk " Türkiye de Kaç Tane Siyasi Parti Var, Kısaltmaları ve Kuruluş Yılları "
Yorum Gönder